Polisacharydy to wielocukry – złożone cząsteczki węglowodanów, które powstają w wyniku połączenia wielu cząsteczek monosacharydów (czyli cukrów prostych, takich jak glukoza). Stanowią one istotny składnik budulcowy oraz energetyczny dla organizmów roślinnych, zwierzęcych i człowieka. Ich struktura może być prosta lub bardzo złożona, co wpływa na różnorodność funkcji, jakie pełnią w organizmach.
Rodzaje polisacharydów i ich funkcje
Polisacharydy dzielą się na dwa główne typy – strukturalne oraz zapasowe.
Strukturalne polisacharydy pełnią funkcję budulcową. Przykładem jest celuloza, występująca w ścianach komórkowych roślin, która zapewnia im sztywność i odporność na uszkodzenia. U zwierząt podobną rolę pełni chityna, obecna m.in. w pancerzach owadów.
Zapasowe polisacharydy magazynują energię. Najbardziej znanym przykładem jest skrobia – główny materiał zapasowy w roślinach oraz glikogen – odpowiednik skrobi w organizmach zwierzęcych, gromadzony w wątrobie i mięśniach. W sytuacji zwiększonego zapotrzebowania energetycznego polisacharydy są rozkładane do cukrów prostych, które organizm wykorzystuje jako źródło energii.
Znaczenie polisacharydów w diecie i zdrowiu
Polisacharydy występują powszechnie w pożywieniu, zwłaszcza w produktach roślinnych: zbożach, warzywach, roślinach strączkowych i owocach. Skrobia, błonnik pokarmowy i pektyny to najczęściej spotykane wielocukry w diecie człowieka.
Błonnik pokarmowy (celuloza, hemicelulozy) nie jest trawiony przez organizm, ale odgrywa kluczową rolę w regulacji pracy układu pokarmowego – wspomaga perystaltykę jelit, zapobiega zaparciom i pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru oraz cholesterolu we krwi.
Polisacharydy immunomodulujące znajdują się również w niektórych grzybach (np. beta-glukany z boczniaków i shitake) oraz algach – wykazują działanie wspierające odporność i są badane pod kątem właściwości przeciwnowotworowych.
Podsumowanie
Polisacharydy to niezbędny składnik codziennej diety i życia komórkowego. Występują w różnych formach – jako źródło energii, materiał budulcowy oraz substancje wspomagające zdrowie. Ich obecność w produktach roślinnych czyni je fundamentem zdrowego odżywiania i naturalnym wsparciem dla wielu procesów fizjologicznych.
Badania naukowe:
- Schepetkin I.A. et al., 2006, Immunomodulatory activity of polysaccharides isolated from plants
- Vetvicka V., 2013, β-glucan: supplement or drug?
